به نقل از «ایسنا»

«بازی کردن» یکی از مهمترین ابزارهای ارتباطی با کودکان در تمام موقعیت‌ها

تاریخ انتشار: ۲۸ آبان ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۴۳۰۹۱۶

ایسنا/همدان یک روانشناس و مشاور کودک در همدان گفت: یکی از مهمترین ابزارهای ارتباطی با کودکان در تمام موقعیت‌ها به ویژه در شرایط بحرانی «بازی کردن» است.

زهرا مرادی‌دلیر در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه بازی همانند عشق است، همه می دانند چیست اما کسی نمی تواند آن را تشریح کند، اظهار کرد: از دیرباز بازی‌های فردی و گروهی در خانواده‌های ایرانی رواج داشته اما با رشد تکنولوژی و افزایش شهرنشینی و افزایش مسائل اقتصادی و اجتماعی زمان با هم بودن والدین و فرزندان و به تبع انجام بازی های دو نفره و گروهی کمتر شده و برای تعادل پیدا کردن مسائل و اختصاص وقت والدین به بازی با کودکان و پرداختن به نقش مهم بازی در رشد کودک نیاز به آموزش والدین است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

وی افزود: بازی کردن موجب ابراز احساسات، عواطف، ترس‌ها، تردیدها، مهر و محبت، خشم، کینه و نگرانی ها می شود، پس برای ابراز احساسات کودکانه بازی وسیله ای طبیعی است و کودکان از راه بازی فرصتی به دست می آورند تا آنچه در درونشان می گذرد و آشفتگی ها و سرگردانی ها رهایی یابند.

مرادی‌دلیر در رابطه با اینکه چه سنی سن حساس کودکان است، مطرح کرد: با توجه به اینکه انسان از وقتی به دنیا می آید تا زمانی که از دنیا می رود در حال یادگیری است، تعیین سنی به عنوان سن حساس بی معنی است، در واقع کودکان در هر دوره ای قابلیت یادگیری یکسری مسائل را دارند و اگر مراحل رشد و تربیت کودکان را بشناسید می توانید در هر دوره سنی آنچه را که باید، به کودکان آموزش دهید.

وی درباره اینکه دنیای کودکی در روانشناسی کودک چه دوره ای است؟ توضیح داد: نظریات زیادی در مورد زمان کودکی و محدوده آن در روانشناسی وجود دارد، یکی از مهمترین نظریه پردازان حوزه کودکی در روانشناسی ژان پیاژه است که نظریه رشد شناختی را به چهار مرحله تقسیم کرد؛ مرحله نخست حسی- حرکتی است که از تولد تا دو سالگی ادامه دارد، کودک در حال کشف روابط بین رفتارهای خود و نتایج آن است، به عنوان مثال کودک کنجکاو است بداند هنگامی که لیوان شیشه ای را بر زمین می زند چه اتفاقی می افتد.

این روانشناس ادامه داد: مرحله دوم رشد پیش عملیاتی است، این مرحله از دو تا هفت سالگی رخ می دهد و کودک سعی می کند اجسام را به جای هم استفاده کند، به عنوان مثال از چوب به عنوان  یک اسب استفاده می کند، در این مرحله کودک اندازه ها و حجم ها را تشخیص نمی دهد و مثلاً دو سکه ۱۰ تومانی را بیشتر از یک سکه ۵۰ تومانی می داند.

وی با بیان اینکه مرحله سوم که عملیات عینی است و در سن هفت تا ۱۱، ۱۲ سالگی رخ می دهد، در این دوره کودک منطقی تر شده و اعداد، حجم ها و مقادیر را درک می کند، اضافه کرد: در مرحله چهارم که عملیات صوری است و از سن ۱۱، ۱۲ سالگی شروع می شود، کودک به صورت قاعده‌مند استدلال می کند بنابراین با توجه به این نظریه تقریباً محدوده قبل از ۱۲ سالگی را کودکی می نامند.

مرادی‌دلیر تصریح کرد: ابراز احساسات کودکان از طریق بازی به چند روش صورت می گیرد؛ از جمله تنظیم موقعیت بازی مطابق با شرایط روحی خود، به عنوان نمونه کودکی که از تاریکی می ترسد بازی خود را طوری تنظیم می کند که تاریکی در آن وجود نداشته باشد. روش دیگر جبران است به طوریکه در این فرآیند کودکان وضعیتی را که در دنیای واقعی برای آنها ممنوع است، در دنیای بازی خود شکل می دهند، به عنوان نمونه کودکان در بازی های خود در صبحانه بستنی می خورند در حالیکه در زندگی واقعی چنین اجازه های ندارند.

وی ادامه داد: روش دیگر کنترل فشارهای روانی به وسیله خلق مجدد تجارب ناخوشایند و ترسناک در بازی های خود است به طوریکه سعی در کاهش فشار روانی ناشی از آن تجربه دارند، به عنوان مثال کودکی که در بزرگراه شاهد صحنه واقعی تصادف بوده، در بازی های خود بارها و بارها این صحنه را به نمایش می گذارد در ضمن بازی فعالیت انعطاف پذیری است که موجب می شود کودک با ترس های خود مقابله کند، ترس از افراد شرور، جادوگرها، اشباح، سگ ها، دزدها و همین طور چیزهای دیگر به کمک تخیل، کودک می تواند بدون ترس با این موجودات روبرو شود و حتی آنها را ازبین ببرند.

این مشاور در پاسخ به اینکه مراقبت در درجه های مختلف بحرانی از کودک به چه معناست؟ توضیح داد: کودکی یکی از مهمترین دوره های زندگی هر انسان است بنابراین شناخت آن و بحران هایی که در این زمان وجود دارد، به قدری مهم بوده که حوزه ای از روانشناسی به عنوان روانشناسی کودک را به وجود آورد است. نخستین مطالعات در حوزه کودک از قرن هفدهم آغاز شد، جان لاک از پیشگامان روانشناسی کودک است و معتقد بود که ذهن کودک به مانند لوح سفیدی است که تجربه های محیطی باعث شکل گیری شخصیت او می شود، این جمله بر اهمیت مسئولیت پدر و مادر تأکید داشته و عنوان می دارد که والدین باید از لحظه تولد محیط مناسب و مساعدی را برای رشد کودک خود فراهم کنند.

وی خاطرنشان کرد: زیگموند فروید نیز که یکی دیگر از روانشناسان مشهور است بر تأثیر عمیق تجربه های دوره کودکی بر روی شخصیت و رفتارهای افراد در دوره بزرگسالی تأکید می کند. دوران کودکی بسیار پراهمیت و اثرگذار بر کل دوره زندگی است. روانشناسی کودک از این جهت مهم است که می تواند به ما کمک کند تا درک بهتری از علامت های کودکان داشته باشیم و با بهترین روش از آنها حمایت کنیم تا به افراد خوب تبدیل شوند بنابراین برای کمک به والدین و معلمان و درک بهتر و کمک به کودکان باید با روانشناسی کودک آشنا شویم.

مرادی‌دلیر درباره اینکه آیا مربیان می توانند مراقب محسوب شوند؟ پاسخ داد: اهمیت شخصی که از کودک مراقبت می کند در ساختار شخصیتی کودک به قدری مهم است که در روانشناسی نظریه ای تحت عنوان دلبستگی وجود دارد که نقش مراقب را در دلبستگی کودک که زمینه ساز بسیاری از ویژگی های شخصیتی ما در بزرگسالی از جمله اعتماد است را نشان می دهد، مراقب اصلی در سه سال اول زندگی به ویژه قبل از ۱۸ ماهگی مادر محسوب می شود اما آرام آرام با بزرگتر شدن کودک و تقریباً بعد از ۳۶ ماهگی کودک باید به محیط اجتماعی(مهدکودک) پا می گذارد و نقش مراقب بین مادر و مربیان تقسیم می شود.

وی به برشمردن ویژگی های کودکی که دچار بحران عاطفی شده است پرداخت و گفت: بین عواطف کودکان با عواطف بزرگسالان تفاوت های ویژه ای وجود دارد، کودکان از عواطف فراوانی برخوردار هستند که دارای شدت زیادی است، پنهان کردن عواطف و احساسات در کودکان بر خلاف بزرگسالان بسیار سخت است و به راحتی عواطف خود را بروز می دهند. حال عوامل مختلفی چون وضعیت در خطر بودن زندگی با کودک یا افراد پیرامونش، تهدید ناگهانی و پیش بینی ناپذیر، قهر، ادامه وضعیت بحرانی، نرسیدن کمک از بیرون، ناتوانی افراد پیرامون برای کمک به کودک و وارد شدن خطر از جانب افراد نزدیک به کودک باعث ایجاد بحران در کودکان می شود.

این روانشناس، هراس، وحشت از مرگ، احساس درماندگی، ناموفق ماندن واکنش های بیولوژیکی مثل فرار، حمله و ...(کودک هنگامی که باید عکس العمل نشان دهد مثل دویدن قادر به انجام نیست)، انجماد(بهت زدگی) و شکاف آگاهی(کودک قادر به درک زمان و مکان نیست) را واکنش های کودک در زمان بحران برشمرد و راهکارهایی برای بهبود حال کودک بحرانی ارائه داد: افراد به روش های مختلفی با بحران و فشارهای آن مواجه می شوند؛ یکی بروز واکنش های هیجانی است به طوریکه فرد دچار واکنش های هیجانی مانند غمگینی، خشم و ... می شود. دیگری دنبال راه حل مشکلات گشتن است یعنی فرد در جستجوی یافتن راه حل هایی برای مدیریت عوامل آسیب زننده و عبور از بحران برمی آید.

وی افزود: روش دیگر مواجهه با بحران و فشارهای ناشی از آن اجتناب کردن است به طوریکه فرد سعی می کند با مسائل و چالش های ناشی از بحران مثلاً به صورت مشغول کردن خود به فعالیت های دیگر، گوشه گیری و در خود فرو رفتن، در افکار خود غرق شدن، اجتناب از صحبت راجع به مسائل بحران و پاسخگویی به سوالات و یافتن راه حل های مناسب برای آن روبرو نشود.

مرادی‌دلیر با بیان اینکه پرداختن به بحران را از دیگر روش‌های مواجهه دانست که فرد نه تنها از رویارویی با مشکلات اجتناب نمی کند بلکه سعی دارد با مسائل بحرانی مواجه شود و برای مدیریت آن اقدام کند و یادآور شد: مداخله در بحران مجموعه اقدامات فوری و کوتاه مدتی را دربرمی گیرد که آسیب ها و خطرات ناشی از واقعه ترس‌زا را روی سلامت فرد کاهش می دهد و به مدیریت عوامل تنش‌زا و روند سازگاری کمک می کند.

وی در پیشنهاد راهکارهای لازم برای فراهم کردن شرایط کمک به سازگاری کودکان بیان کرد: مداخلات فوری یا همان مداخله در بحران اقداماتی هستند که به تأمین امنیت فوری کودک کمک و فرآیند آسیب های جانی و روانی را متوقف می کنند، به عنوان نمونه برای کودکی که مورد تهاجم متجاوران قرار گرفته یا به علت غفلت دچار سوءتغذیه شدید شده نخستین اقدام لازم کمک به امن کردن کودک از طریق انجام اقداماتی است که امکان تهاجم مجدد را از بین می برد یا به حداقل می رساند و یا با برقراری تغذیه مناسب خطر جانی را از کودک دور می کند، این مداخلات برحسب نوع مشکل تنش زا و میزان خطری که کودک را تهدید می کند، متفاوت است.

این مشاور ادامه داد: اقدامات پیشگیرانه اولیه اقداماتی هستند که با کاهش سطح فشار و تنش از بروز آسیب های بعدی پیشگیری می کنند، در واقع ایجاد امنیت و کاهش سطح فشار و آسیب با فراهم ساختن محیط هیجانی تعدیل کننده، مدیریت نابسامانی های ایجاد شده ناشی از واقعه، تأمین امنیت کودک، تهیه نیازهای اساسی کودک مثل خوراک، پوشاک مناسب و محل سکونت و نیز نیازهای اولیه دیگری مثل امنیت، بازی و ... سطح فشارها کاهش می یابد البته کودک ممکن است نگران باشد که حادثه مجدد تکرار شود.

وی بیان کرد: یکی دیگر از راهکارهای موجود کمک به مدیریت هیجانات والد و کودک است، واکنش های هیجانی در شرایط بحران فرآیندی طبیعی است اما نمی توان انتظار داشت کودکان مشابه بزرگترها واکنش نشان دهند، شناسایی این واکنش ها در کودک و اتخاذ راهبردهای مناسب از سوی والد برای کمک به کودک در مدیریت هیجاناتش از آسیب های بعدی پیشگیری خواهد بود بنابراین باید به والدین آمورش داد در صورت بروز خشم، پرخاشگری و یا مشکلات رفتاری از سوی کودک، ضمن داشتن برخورد همدلانه و گفتن این جمله که «می دانم الان عصبانی و ناراحت هستی» اجازه ندهند این رفتارهای آسیب زا را ادامه دهد و در عوض روش های مناسب تری را برای بروز ناراحتی و خشم به او آموزش دهند، مثلاً بگویند «اجازه نداری به اسباب بازی هایت صدمه بزنی» و یا بگویند «درباره احساساتت صحبت کن یا بنویس».

مرادی‌دلیر با بیان اینکه والدین باید با کودک در مورد واقعه صحبت کنند، گفتگو با کودکان خردسال در مورد بحران ها برای بسیاری از والدین دشوار است اما لازم است در این مورد با کودکان گفتگو شود، اظهار کرد: لازم است در گفت وگو با کودکان مواردی رعایت شود، اینکه در ابتدا باید دانسته های کودک را جویا شوید، اطلاعات لازم را به کودکان بدهید، به کودک پاسخ های درست بدهید، اگر لازم است چند بار توضیح دهید، چند موضوع را با هم مطرح نکنید، بر ایمنی کودک تأکید کنید، هیجان های کودک را بپذیرید، از کودکان مستعد آسیب حمایت کنید و با افراد متخصص مشورت کنید. 

وی در پاسخ به اینکه شرایط کودکان با نوجوانان در حالت بحرانی چه تفاوتی باهم دارد؟ توضیح داد: کودکان به علت ظرفیت شناختی اجتماعی پایین تر در حل مسئله، تفکر خلاق، تصمیم گیری، ارتباط و ... در شرایط بحرانی بسیار آسیب پذیرتر هستند اما در نوجوان ها در شرایط بحرانی به علت رفتارهای تکانشی که در این سن شایع است، احتمال آسیب به خود و دیگران بیشتر است.

خبرنگار ایسنا: ساره یوسفی

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: استانی اجتماعی بازی کردن روانشناسي بحران روانشناسی کودک یکی از مهمترین شرایط بحران واکنش ها آسیب ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۴۳۰۹۱۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ارسال ۹۲ تن دارو به افغانستان

سازمان نجات کودکان (Save the Children) اعلام کرده است ۹۲ تُن دارو برای معالجه حدود ۶۷۵ هزار تن به شمول ۴۰۰ هزار کودک مبتلا به بیمار‌های خطرناک، اما قابل پیش‌گیری وارد افغانستان شده است.

سازمان نجات کودکان روز سه‌شنبه، ۱۱ ثور، با نشر اعلامیه‌ای گفته است این محموله پس از افزایش عفونت‌های تنفسی و سرخکان در سال جاری وارد افغانستان شده است.

این سازمان افزوده است که در چهار ماه اول سال جاری میلادی بیش از یک هزار کودک زیر پنج سال به دلیل بیماری‌های تنفسی جان‌های‌شان را از دست داده‌اند که ۸۸ درصد از کل مرگ‌ومیرهای ناشی از عفونت تنفسی را شامل می‌شود.

در این اعلامیه آمده است: «طی سه ماه گذشته تیم‌های سیار سازمان نجات کودکان که در ۸ ولایت کار و نزدیک به ۶۹ هزار مورد عفونت حاد تنفسی را در کودکان زیر پنج سال درمان کرده‌اند.»

از سویی، ارشد مالک، رییس سازمان نجات کودکان در افغانستان گفته است: «بسیاری از کودکان در افغانستان به دلیل بیماری‌های قابل پیش‌گیری می‌میرند. ورود این دواها به این معنا است که بیش از ۴۰۰ هزار کودک در برخی از دورافتاده‌ترین مناطق کشور زیر درمان بالقوه نجات‌دهنده قرار خواهند گرفت.»

این سازمان ارزش کمک‌های پزشکی را حدود ۵۹۰ هزار دلار گفته است که از سوی نهاد اتحاد امداد هالند (DRA)، کمک‌های بشردوستانه اتحادیه اروپا (ECHO)، وزارت امور خارجه آلمان، اداره توسعه بین‌المللی امریکا و دیگر سازمان‌ها اهدا شده است.

پیش از این، سازمان صحی جهان گفته بود که عدم دسترسی به خدمات صحی باکیفیت، یک چالش اساسی در افغانستان است.

این سازمان افزود که ۱۸ میلیون تن در افغانستان به کمک‌های صحی وابسته‌اند.

گفتنی است که سازمان نجات کودکان از سال ۱۹۷۶ به این‌سو از جوامع و از حقوق کودکان در سراسر افغانستان حمایت می‌کند.

باشگاه خبرنگاران جوان افغانستان افغانستان